Organizacja Armii Krajowej na terenie Placówki "Łosoś"
w gminie Murowana Lipnica
W dniu 15 listopada 1939 r., 5 dni po powrocie z
uciekinierki, zostałem zwerbowany do Związku Odbudowy Rzeczypospolitej (ZOR) i
zaprzysiężony przez Józefa Wieciecha ps. "Tamarow", późniejszego dowódcy
I batalionu 12 pp AK.
Związek Odbudowy Rzeczypospolitej zaczął się organizować na terenie Ziemi
Bocheńskiej w listopadzie 1939 r., szybko zdobywając coraz więcej zwolenników.
Jego początkowa działalność, podobnie jak innych niepodległościowych
organizacji, skierowana była głównie na przygotowanie kierownictwa oraz
werbowaniu nowych członków. Już w listopadzie 1939 r. generał Władysław
Sikorski powołał Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), w miejsce Służby Zwycięstwa
Polski (SZP), aby zjednoczyć w nim wszystkie inne organizacje. W lutym 1942 r.
nastąpiło przemianowanie ZWZ na Armię Krajową (AK). Formalne scalenie
ZOR z AK nastąpiło dopiero w marcu 1943 r. faktycznie jednak w momencie
utworzenia AK związał się z tą organizacją wojskową.
Po utworzeniu ZWZ a następnie AK, na terenie powiatu bocheńskiego w obwodzie
"Wieloryb", został zorganizowany 12 Pułk Piechoty. Do 1942 r. gmina Lipnica
Murowana wchodziła w skład placówki "Sum" w Nowym Wiśniczu,
gdzie zorganizowana została 1 kompania 12 pp. Od 1942 r. gmina Lipnica Murowana
stanowiła już samodzielną placówkę "Łosoś" podległą bezpośrednio
komendantowi obwodu.
Na terenie placówki "Łosoś" działała również polityczna organizacja
Bataliony Chłopskie (BCh). Wielu członków BCh wojskowo podlegało jednostkom
AK, a pracą polityczną zajmowało się w ramach BCh.
Ostatecznie w 1944 r. w obwodzie "Wieloryb" istniał zorganizowany 12
Pułk Piechoty AK, w skład którego wchodziły:
I batalion a siedzibą w Lipnicy Dolnej.
II batalion z siedzibą w Chodenicach k/Bochni,
III batalion z siedzibą w Ujściu Solnym.
W skład I batalionu wchodziły:
1-sza kompania przy placówce "Sum" obejmująca
teren gminy Nowy Wiśnicz. Dowódca kompanii ppor. Andrzej Możdrzeń ps.
"Sybirak". Komendantami placówki byli kolejno: inż. Serafiński ps.
"Lisola", Stanisław Termiłowski ps. "Grom", Marian Gajec
ps. "Biały", a w końcu Adolf Roman ps. "Kosa".
2-ga kompania przy placówce "Łosoś" obejmująca
teren gminy Lipnica Murowana. Dowódca kompanii podporucznik Jan Szymański ps.
"Kresowy", "Twardowski".
3-cia kompania przy placówce "Karaś" obejmująca
teren gminy Trzciana. Dowódca kompanii podporucznik Leon Skumiel ps.
"Murzynek".
4-ta kompania przy placówce "Jelec",
"Karp" obejmująca teren gminy Łapanów. Dowódca kompanii
podporucznik Józef Lechner ps. "Lawa". Komendantem placówki był
Antoni Zdebski ps. "Cyt"
Pod koniec 1943 r., na terenie placówki "Łosoś", została
zorganizowana konspiracyjna Szkoła Podchorążych Piechoty. W zajęciach
brało udział 16 podchorążych. Prowadzone były w oparciu o
program szkolenia dostarczony przez dowództwo 12 Pułku. Szkolenie
prowadzono dwa razy w tygodniu. Nauka o broni oraz szkolenie teoretyczne
1. "Lew", 2. "Kresowy",
4. "Tamarow", 8."Skrzat",11. "Harnaś",
3. "Mars", 4."Skrzat", 6. "Maryśka"
15. "Ewka", 16. "Maryśka",
7. "Ewka"
1. "Skaut", 5.
"Mars", 6. "Harnaś", 7. "Ewka", 8. "Maryśka",
12. "Skrzat"
odbywały się w mieszkaniach w Dolnej i Górnej Lipnicy oraz w Rajbrocie. Wyszkolenie
bojowe, strzelanie, walka wręcz, topografia i musztra prowadzone były w terenie
zarówno w okresie zimy jak i w lecie.
3. "Maryśka", 4. "Turoń", 5. "Topola", 6.
"Lew", 7. "Tamarow", 8. "Sybirak", 9."Kresowy"
Obsada
instruktorska przedstawiała się następująco:
komendant szkoły
- ppor. Józef Wieciech ps. "Tamarow"
zastępca komendanta - ppor. Jan Szymański ps. "Kresowy"
szef szkoły -
kpr. Zbigniew Wyrzykowski ps. "Maryśka"
instruktor - pchor. Leon Szczerkowski ps. "Lew"
instruktor - plut. Władysław Stachoń ps. "Fuzja".
Uroczystość promocyjna podchorążych,
Podniesienie
sztandaru podczas uroczystości zakończenia kursu podchorążych
"Tamarow" składa meldunek generałowi "Krakowi" o gotowości
w lasach Lipnicy Dolnej w dniu 17 czerwca 1944
r.
do rozpoczęcia uroczystości zakończenia kursu podchorążych.
z mszą polową odprawioną przez ks.Urbańskiego, która miała
miejsce
w lasach Dolnej Lipnicy .w dniu 17 czerwca 1944, przy
udziale generała Ignacego Ledóchowskiego ps. "Krak", ppłk.Juliana Więcka ps, "Topola", kpt. Józefa Kaczmarczyka ps. "Turoń",
ppor. Andrzeja Możdrzenia ps. "Sybirak".
Pamiątkowe zdjęcie
podchorążych z dowództwem obwodu,
"Maryśka",
"Kresowy",
Pamiątkowe zdjęcie podchorążych z kierownictwem kursu.
placówki oraz zaproszonymi gośćmi.
"Tamarow", "Lew".
Skład osobowy dowództwa I batalionu 12 pułku
piechoty Armii Krajowej
oraz
2 kompanii I Baonu 12 pp.
1. Generał
dywizji
Ignacy Ledóchowski "Krak"
2. Dowództwo I batalionu 12. pułku piechoty Armii Krajowej
- dowódca batalionu
ppor Józef Wieciech "Tamarow", "Boruta",
(patrz życiorys),
- adiutant dowódcy batalionu pchor. Eugeniusz
Kowal "Ewka", "Brzechwa"
- kwatermistrz
batalionu sierż
Stanisław Zaczek "Łuszczyna"
- lekarz
batalionu
dr Józef Heczko
- kapelan batalionu
ks. Stanisław Sułkowski "Keks"
- łącznik batalion-pułk
Kazimiera Szafrańska "Wiewiórka"
- drużyna dowódcy batalionu:
- dowódca drużyny
pchor. Edward Wieciech, "Harnaś"
- członkowie drużyny:
pchor. Wojciech Piotrowski "Paź"
pchor. Franciszek Wojciechowski "Orzeł"
pchor. Julian Wieciech "Skrzat"
+ 6 żołnierzy z 1., 3. i 4. kompanii.
- drużyna sanitarna batalionu:
- dowódca drużyny
pchor. Julian Mianowski "Doktorek"
-
sanitariuszki:
Stanisława Włodarczyl "Pszczoła"
Eugenia Mulka "Kalina"
Rozalia Szczerkowska "Rózia"
Elżbieta Wieciech "Strzecha"
Karolina Rudnik "Lola"
Michalina Rudnik "Michasia"
Maria Wieciech "Róża"
Michalina Wieciech "Mak"
Antonina Klimek "Czarna"
Maria Kuc "Czajka"
- łączność batalionu - radiostacje, telefon
kapr. Józef Piotrowski "Lisek"
Józef Piwoński
- obsługa zrzutowiska:
plut. Władysław Stachoń "Fuzja"
po obławie - zastępca Komendanta Placówki.
- zwiad konny:
- dowódca
por. Mieczysław Ledóchowski "Brzeszczot"
-
zwiadowcy:
kapr. Jan Dominik "Trzmiel"
kapr. Władysław Kawalec,
zwiad. Tadeusz Wieciech "Turkot"
awiad. Alekander Wojciechowski "Kruk"
zwiad. Władysław Zięć "Klon"
zwiad. Karol Bronikowski "Podkowa"
+ 15 żołnierzy kawalerzytów z 1., 3. i 4. kompanii.
3.
2. kompania I batalionu 12 pułku piechoty Armii Krajowej
- dowódca
kompanii
ppor. Jan Szymański "Kresowy", "Twardowski"
- szef
kompanii
kapr. Zbigniew Wyrzykowski "Maryśka"
- podoficer
broni
Andrzej Krupa "Sokół"
I pluton - Lipnica Murowana i - Górna
- dowódca plutonu
plut. pchor. Leon Szczerkowski "Lew"
- zastępca dowódcy plutonu pchor. Stefan Mączka
"Sęp"
1. drużyna - Lipnica Murowana
- dowódca drużyny
sierż. Władysław Dymel "Grom"
- zastępca dowódcy
plut. Szymon Pałka
- członkowie drużyny
plut. Witold Łuczak "Łuk"
pchor. Tadeusz Budacz "Tygrys"
pchor. Roman Stokłosa "Bodo"
pchor. Szymon Sufczyński "Tłok"
kapr. Michał Błaszczyk "Indianin"
kapr. Michał Krzyszkowski
szer. Aleksander Piotrowski[ "Klon"
szer. Władysław Stokłosa
szer. Antoni Sufczyński "Żmija"
szer. Michał Zięć
szer. Jan Nowakowski "Wiertło"
szer. Antoni Pałka
szer. Stanisław Wieciech "Listek"
szer. Marian Zaczek "Minga"
2. drużyna - Lipnica Górna
- dowódca drużyny
kapr. Bronisław Wnęk "Kruk"
- zastępca dowódcy
szer. Józef Burdak
- członkowie drużyny
szer. Franciszek Michałek "Raj"
szer. Władysław Kulas "Pasternik"
szer. Aleksander Mocię "Komin"
szer. Marcin Więcław "Jałowiec"
szer. Franciszek Sysło "Gaj"
szer. Teofil Kokoszka "Krzak"
szer. Wojciech Sysło "Dąbrowa"
szer. Jan Kuc "Drożysko"
szer. Jan Kaczmarczyk
3. drużyna - Lipnica Górna
- dowódca drużyny
sierż. Szymon Goleniec "Sęp"
- zastępca dowódcy
Hieronim Trojanowski "Nosek"
- członkowie drużyny
szer. Ignacy Przybyłko "Szpak"
szer. Karol Trojanowski "Murek"
szer. Tadeusz Trojanowski "Bruzda"
szer. Franciszek Wieciech "Bocian"
szer. Melchior Paprota "Olbrzym"
szer. Stanisław Dyląg "Skała"
szer. Maciek Goc "Buk"
szer. Feliks Trojanowski
II pluton -
Lipnica Dolna
- dowódca plutonu
ppor. Jan Nowak "Dąb"
- zastępca dowódcy plutonu plut. Karok Plewa
"Żyto"
4. drużyna
- dowódca drużyny
kapr. Władysław Włodarczyk
- zastępca dowódcy
kapr. Józef Szpil
- członkowie drużyny
pchor. Mieczysław Dychus "Brzoza"
szer. Julian Fielek "Dziubryś"
szer. Szymon Gnoińki "Rabin"
szer. Szymon Plewa "Puchacz"
szer. Marian Stachowicz "Okiennica"
szer. Władysław Krzyszkowski "Wrona"
szer. Szymon Tobiasz "Grab"
szer. Władysław Rysak "Osika"
szer. Leon Dychus "Karpiel"
szer. Antoni Stachowicz
szer. Adolf Krupa
szer. Władysław Krupa
szer. Jakub Klimek
5. drużyna
- dowódca drużyny
kapr. Antoni Kociołek "Krypeć"
- zastępca dowódcy
pchor. Jerzy Cieczko "Skaut"
- członkowie drużyny
szer. Rudolf Włodarczyk "Hes"
szer. Szymon Skórka "Mars"
szer. Franciszek Skórka "Korel"
szer. Franciszek Włodarczyk
szer. Julian Dominik
szer. Tadeusz Plewa "Pokrzywa"
szer. Aleksander Plewa "Cholewa"
szer. Stanisław s, Józefa Włodarczyk "Torka"
szer. Stanisław d, Jana Włodarczyk
szer. Stanisław Kurek "Gawron"
szer. Mieczysław Kulas
szer. Tadeusz Plewa "Nóż"
szer. Tomasz Poradowski "Sosna"
szer. Władysław Dzięgiel "Duch"
szer. Jan Kulas
6. drużyna
- dowódca drużyny
plut. Władysław Brzegowy "Drąg"
- zastępca dowódcy
kpr. Władysław Wróbel
- członkowie drużyny
szer. Andrzej Kędryna "Zapalniczka"
szer. Jan Paprota "Bęben"
szer. Andrzej Kędryna "Furman"
szer. Karol Kozela
szer. Szymon Piech
szer. Stanisław Piś
szer. Edward Włodarczyk "Kłos"
szer. Stanisław Przybyłko "Pilnik"
szer. Mieczysław Dominik "Moraw"
szer. Stanisław Serafin
szer. Jan Chmura "Lejek"
szer. Władysław Kurek
szer. Andrzej Polek
III pluton -
Rajbrot, Borówna i inne
- dowódca plutonu
plut. Antoni Fasuga "Orzech"
- zastępca dowódcy plutonu , , , , , ,
7. drużyna - Rajbrot
- dowódca drużyny
kpr. Ludwik Maciejowski "Zielony"
- zastępca dowódcy
szer. Franciszek Radzięta "Słowik"
- członkowie drużyny
szer. Franciszek Konieczny "Franek"
szer. Władysław Fitrzyk "Rura"
szer. Michał Mulka
szer. Henryk Kramarz "Walek"
szer. Roman Kramarz "Zagłoba"
szer. Ludwik Leśniak "Lina"
szer. Feliks Smoleń "Pień"
szer. Piotr Leśniak "Bom"
szer. Józef Gądek "Liść"
szer. Jan Fitrzyk "Urwis"
szer. Józef Drąg "Koło"
szer. Tadeusz Trojanowski "Bruzda"
szer. Władysław Marzec "Olsza"
8. drużyna - Rajbrot
- dowódca drużyny
pchor. Tadeusz Goleniec "Rydwan"
- zastępca dowódcy
Stefan Radzięta "Wicher"
- członkowie drużyny
szer. Konstanty Broniak "Wawrzek"
szer. Andrzej Brzostek "Sak"
szer. Ignacy Kanownik "Skórka"
szer. Stanisław Trojan "Potok"
szer. Jan Skirło "Skóra"
szer. Leon Kanownik "Wyrwidąb"
szer. Władysław Łyszczarz "Cholewa"
szer. Kazimierz Kanownik "Lufa"
szer. Stanisław Maśko "Ogrzeba"
szer. Jan Radzięta
szer. Franciszek Fiter "Socha"
szer. Józef Orzeł "Grusza"
szer. Mieczysław Drąg
szer. Michał Trojecki "Śliwa"
9. drużyna - Borówna i inne
- dowódca drużyny
sierż. Ignacy Brzejszczak "Tęcza"
- zastępca dowódcy
kapr. Stefan Stec "Pomarańcza"
- członkowie drużyny
pchor. Marian Wojciechowski "Złocisty"
kapr. Wiesław Gałąska "Dziadek"
szer. Ludwik Bereta
szer. Piotr Bereta
szer. Karol Porwisz "Mściciel"
szer. Marian Florek "Młot"
szer. Stanisław Świątek
szer. Jakub Krzyszkowski
Drużyna gospodarcza
- dowódca drużyny
ppor. Feliks Fedorowicz "Krzemień"
- zastępca dowódcy
kapr. Michał Piotrowski "Suchy"
- członkowie drużyny
szer. Jakub Wojciechowki "Klocik"
szer. Karolina Rudnik
szer. Katarzyna Czyżycka
szer. Władysława Przybyłko
szer. Klara Goleniec
Wojskowa Służba Ochrony Powstania
Albin Rudnik "Gazda"
Jan Włodarczyk
Ludwik Milka
Franciszek Plewa
Stanisław Włodarczyk
Stanisław Piotrowski
Michał Wieciech
Michał Plewa "Owies"
Alfons Kołodziejczyk "Łazik"
Zespół tajnego nauczania
- kierownik zespołu prof. Szymon Kędryna "Wałcz"
-
nauczyciele
prof. Antoni Ledóchowski
Bolesław Traczewski
Jan Szymański
Joanna Kędryna
Wiktoria Szymańska
Mieczysław Nowak
Janina Rączka
Janina Kuc
ks. Szymon Krzemiński
Stan z
września 1944 r. według danych "Tamarowa", Komendanta Placówki
"Łosoś".
Powrót do pierwszej strony opisu.